Artikelen

Geestelijke Vrijplaats

Ik ben vrijmetselaar om me zonder voorbehoud of zelfcensuur over te geven aan het hoogste goed van de Grieks-Romeinse cultuur waarop Europa is gebouwd: de vrijheid van denken én van spreken.

Die wordt in de loge gekoesterd als kostbaar erfgoed van de vrijmetselaren die zich drie eeuwen geleden, na een eeuw van bloedige fundamentalistische godsdiensttwisten, durfden te verheffen boven de geestelijke en vaak ook lichamelijke terreur van christelijke dwingelanden en vorstelijke despoten.

Maatschappij hervormers

Op basis van de ‘constituties’ van de eerste loges ontstond een ware republiek van de vrije geest, kraamkamer van ideeën voor onorthodoxe denkers en maatschappijhervormers.

De broederschap – gelukkig nemen vrouwen daar nu volwaardig aan deel – van vrij denkende mensen staat nu opnieuw onder zware druk van politieke en religieuze fanatici die geen ander antwoord op de caleidoscopische diversiteit van het antropoceen kunnen bedenken dan schuimbekkende verwensingen en hopeloze nostalgie naar het verloren paradijs van moeders pappot en Onze Vader.

In een verlichte loge kunnen belijdend godsdienstige broeders en zij die zich niet laten leiden door de ‘geopenbaarde wil’ van een persoonlijke god het goed met elkaar vinden. De vrijmetselarij is tenslotte geen sektarische afsplitsing van het christendom – al is ze ontstaan in een christelijke cultuur en heeft ze een deel van haar beeldentaal daaraan ontleend -, noch een ondergrondse verzetsgroep tegen de dictatuur van de geestelijkheid – al heeft ze het vrije denken zeker helpen bevorderen.

De loge is juist ontstaan uit de behoefte uit de loopgraven van levensbeschouwelijke kaders te breken en een geestelijke vrijplaats te creëren waar nadenkende en daadkrachtige mensen elkaar kunnen vinden in hun streven naar een verlichte maatschappij.

In een wereld met steeds weer opvlammende levensbeschouwelijke conflicten, in moordzuchtige onverdraagzaamheid, blijft de op verbinding en verzoening gerichte methode van de vrijmetselarij van grote waarde. Die onderscheidt zich in één opzicht ten diepste van andere bewegingen voor een betere wereld: de beleving.

In de loge wordt geen dorre zedenleer gepredikt, maar word je op gezette tijden meegenomen in een ritueel dat hart en ziel beroert.

De rituele bijeenkomsten reiken handvatten aan voor een eigen beleving van de zin van het leven. De alledaagse werkelijkheid wordt in het ritueel in het licht van de eeuwigheid gezet, en dat levert een schoonheidservaring op waarmee je geïnspireerd weer aan de slag kunt in de prozaïsche werkelijkheid.

De loge is een vrijplaats voor de openhartige uitwisseling van persoonlijke ervaringen en meningen, zonder meel in de mond, zonder geheime agenda’s, zonder zalvende zelfgenoegzaamheid, meestal ook zonder ongewenste intimiteiten.

Ik blijf vrijmetselaar omdat de loge een elixir biedt tegen de manipulatie door algoritmen, tegen de maskerade van identiteiten, tegen godsdienst-waanzin, ideologische marketing en mindlessness, tegen ‘celebs’ en ‘influencers’, tegen het verstikkende huwelijk van macht en winstbejag.

De loge als toevluchtsoord voor vrije denkers en romantische dromers: dat zij leve!

Willem Verstraaten (1941) is schrijver/redacteur, sinds 2010 hoofdredacteur van Thoth, tweemaandelijks maçonniek cultureel tijdschrift voor de Nederlandstalige vrijmetselarij.

Sinds 1974 is hij lid van de Amsterdamse loge Concordia Vincit Animos (‘Saamhartigheid verbindt zielen’), waarin hij vele functies vervulde.

Loge Concordia Vincit Animos

Geestelijke Vrijplaats

Maatschappij hervormers

Verlichting

Handvatten