Vrijmetselarij
Wij hebben de vrijheid veroverd op de barre omstandigheden waaronder wij ons verhieven op twee poten en op jacht gingen. We hebben de vrijheid veroverd toen we ons meester maakten over de schepping, door de aarde te ontginnen. Wij hebben ons bevrijd uit de gevangeniscellen van onze biologische bestemming toen we aten van de vrucht van de boom van kennis van goed en kwaad. We beginnen zelfs al te morrelen aan de kluisters van onze biologische grenzen, met genetische manipulatie, met communicatie in een virtuele werkelijkheid, met besturing van protheses met mentale wilskracht. Wij tarten onze beperkingen, zoals de gotische bouwmeesters de zwaartekracht tartten.
‘An ever closer union’ – ‘een steeds hechter verband’ -: sommigen trekken er een vies gezicht bij, maar veel vrijmetselaren zullen bij deze term uit artikel 1 van het verdrag van de EU met warmte aan de wereldomspannende broederschap denken waarnaar zij streven. De mogelijkheden van menselijke expressie zijn groter dan ooit, en het is onze opgave die mogelijkheden te beschermen tegen altijd weer dreigende knechting van onze vrije geest. Die dreiging komt op wereldschaal van fundamentalistische terroristen, maar bestaat ook in onze eigen kring, van hoeders van geformuleerde waarheden van een levensbeschouwing die ooit de grootheid had boven dogmatiek uit te stijgen.
De beeldentaal van de vrijmetselaar is afkomstig uit de gotische kathedralen. Maar de vrijmetselaar bouwt niet aan een huis voor God, maar aan een tempel der mensheid. In het meesterlijke stenen loflied op de Schepper van Hemel en Aarde van de middeleeuwse bouwmeesters lieten hun speculatieve erfgenamen van de achttiende eeuw een schijnsel van licht toe, het licht dat door mensen ontstoken kan worden.
De mens voortgedreven door een onafwendbaar lot, opgelegd door een hardvochtige god wiens vonnis we maar te aanvaarden hebben, of door een universum waarin wij hoogstens wat hinderlijke bacillen zijn, herkennen wij onszelf daarin? Nee toch zeker!
Wie de wereld buiten zijn eigen veilige heilige huisje durft te verkennen, maakt van iedere dag Bevrijdingsdag of Independance Day. In onze grote verhalen gaan wij op reis, met Orpheus naar de Onderwereld, met de Prinsen van Serendip naar Ceylon, met Kavafis naar Ithaka, met Ilja Leonard Pfeiffer naar Grand Hotel Europa, met broeders en zusters op zoek naar het Verloren Woord. Zo lang wij dat niet gevonden hebben, zijn wij vrij…
Willem Verstraaten